Jan Bytnar “Rudy” (1921-1943)
Jan Bytnar – podporucznik Armii Krajowej; harcerz 23 Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Bolesława Chrobrego, dowódca Hufca „Sad” – Południe Grup Szturmowych Szarych Szeregów. Pseudonimy: Rudy, Czarny, Janek, Krokodyl.
Urodził się 6 maja 1921 roku w Kolbuszowej, syn Stanisława (1897 – 1945) ) harcerza, żołnierza Legionów Polskich, nauczyciela, twórcy pierwszej szkoły dla dzieci niepełnosprawnych, więźnia obozu KL Auschwitz (zginął w trakcie jego ewakuacji) i Zdzisławy z domu Rechul (1901 – 1994), kierowniczki Szkoły Specjalnej w Warszawie, żołnierza Armii Krajowej w stopniu podporucznika, w czasie Powstania Warszawskiego kierowała pocztą powstańczą w Śródmieściu, otrzymała zaszczytny tytuł: Matuli Polskich Harcerzy. Miał młodszą siostrę Danutę ps.”Duśka” (1924–2008), harcerkę 14 WŻDH „Białej”. Należała do Szarych Szeregów, działała w Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”, była łączniczką Armii Krajowej, po wojnie, wyszła za mąż, pracowała jako architekt w Biurze Planowania Rozwoju Warszawy.
Swoją edukację Janek rozpoczął w Szkole Powszechnej w Piastowie pod Warszawą. Po przeprowadzce rodziny do Warszawy był uczniem szkoły przy ul. Zagórnej 9 na Czerniakowie. Naukę kontynuował następnie w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w klasie o profilu matematyczno-fizycznym. Do tej samej klasy chodzili min.: Alek Dawidowski, Tadeusz Zawadzki i Krzysztof Kamil Baczyński. W 1933 roku Jan Bytnar wstąpił do działającej przy szkole 23 WDH zwanej od koloru chust „Pomarańczarnią”. Przyrzeczenie harcerskie złożył 23 kwietnia 1934 roku, w harcerstwie zdobył następujące stopnie: wywiadowca (1935 rok), ćwik (1936 rok), harcerz orli (1937 rok) oraz najwyższy stopień młodzieżowy Harcerz Rzeczpospolitej (1938 rok).
W 1937 roku uzyskał tzw. małą maturę, a dwa lata później w 1939 roku maturę kończącą naukę w liceum. W tym samym roku zdał również egzamin na Politechnikę Warszawską.
Po wybuchu II wojny światowej na apel płk. Umiastowskiego razem ze swoją drużyną harcerską opuścił Warszawę. Do stolicy wrócił po kilkutygodniowej tułaczce i włączył się w działalność konspiracyjną. Początkowo od października do grudnia 1939 roku, działał w Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej „PLAN”. Po odejściu z „Planu” do czerwca 1940 roku był łącznikiem w komórce więziennej ZWZ (Związku Walki Zbrojnej) kierowanej przez Kazimierza Gorzkowskiego, a od marca 1941 roku wprowadzony do Szarych Szeregów. Od Listopada 1942 r. dowodził hufcem ”Południe” Grup Szturmowych („SAD”).
Stał się jednym z głównych wykonawców akcji „Małego Sabotażu” min.: napisy na murach: „Tylko świnie siedzą w kinie”, „Polska walczy”, „Polska zwycięży”. Malował również Kotwice – symbol Polski Walczącej, zrobił to min.: na Pomniku Lotnika na pl. Unii Lubelskiej znajdującym się w pobliżu siedziby gestapo w al. Szucha. Z gmachu Zachęty zerwał hitlerowską flagę. Skonstruował specjalne „wieczne pióro”, ułatwiające wykonywanie napisów na murach. Był też twórcą klucza służącego do opuszczania latarni na, których były następnie zawieszane polskie flagi.
Oprócz pracy w konspiracji kontynuował naukę: wiosną 1940 roku rozpoczął studia na tajnych kompletach na Politechnice Warszawskiej, następnie podjął naukę w Państwowej Szkole Technicznej II stopnia (przed wojną noszącej imię H. Wawelberga i S. Rotwanda).
W dniu 3 maja 1942 roku otrzymał stopień podharcmistrza po ukończeniu prowadzonego przez Jana Rossmana kursu instruktorskiego tzw. „szkoła za lasem”. W styczniu 1943 roku ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola” w stopniu kaprala podchorążego. Uczestniczył też w wielu akcjach bojowych, min.: 31 grudnia 1942 roku „Wieniec II”, której celem było wysadzeniu pod Kraśnikiem niemieckiego pociągu przewożącego bron i amunicję. Jako dowódca ubezpieczenia brał udział w ewakuacji mieszkania hm. Jana Błońskiego przy ul. Brackiej. W czasie tej akcji został lekko ranny w udo.
Wczesnym rankiem 23 marca 1943 roku razem z ojcem został aresztowany w swoim mieszkaniu przy ul. Niepodległości 159. Od razu po osadzeniu na Pawiaku został poddany bestialskiemu śledztwu. Przewieziony do siedziby gestapo przy al. Szucha nadal okrutnie bity i torturowany nikogo nie wydał.
Został odbity 26 marca 1943 roku przez oddział Grup Szturmowych w „Akcji pod Arsenałem”. Zmarł cztery dni później, 30 marca 1943 roku w Szpitalu Wolskim przy ul. Płockiej. Śmierć była skutkiem ran i rozległych obrażeń wewnętrznych odniesionych w trakcie przesłuchania. Został pochowany 2 kwietnia 1943 roku na Powązkach w Warszawie pod zmienionym nazwiskiem: Jan Domański. Nazwisko to nosił hm. Lechosław Domański – „Zeus” z „Kamieni na szaniec”, przedwojenny drużynowy Pomarańczarni i profesor w Liceum Batorego. Pogrzeb odbył się z zachowaniem szczególnych środków ostrożności, bez udziału rodziny. Mama Janka mogła odwiedzić grób Syna dopiero wieczorem.
Pośmiertnie mianowany harcmistrzem (15 sierpnia 1943 roku) i odznaczony Krzyżem Walecznych.
Spoczywa w kwaterze Batalionu „Zośka” w jednej mogile razem swoim przyjacielem Alkiem Dawidowskim, który zmarł również 30 marca 1943 roku w wyniku ran odniesionych w trakcie Akcji pod Arsenałem.