Facebook

112-te urodziny Jana Kajusa Andrzejewskiego

Jan Kajus Andrzejewski “Jan”, “Jan Ż”, “Jan Żelechowski”, podpułkownik, harcmistrz urodził się  20 stycznia 1913 roku w Villmanstrand w Finlandii, w rodzinie polsko-fińskiej. Syn Jana, farmaceuty, i Malwiny z domu Backlund. Od 1915 r. przebywał wraz z rodzicami w Petersburgu, a od 1922 r. w kraju. W 1923 r. rozpoczął naukę w gimnazjum w Mołodecznie, a od 1936 r. uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Joachima Lelewela w Wilnie. Tu w czerwcu 1931 r. otrzymał świadectwo dojrzałości. Po ukończeniu Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi-Komorowie (1932–1933) i Szkoły Podchorążych Inżynierii w Warszawie (1933–1936) oficer służby stałej Wojska Polskiego: kolejno dowódca plutonu, adiutant dowódcy 1 batalionu saperów i instruktor Centrum Wyszkolenia Saperów w Modlinie.

 

Podczas Wojny Obronnej we wrześniu 1939 r. dowódca plutonu 3 samodzielnej zmotoryzowanej kompanii 60 batalionu saperów w składzie Armii „Modlin”, potem Armii „Warszawa”. Uczestniczył m. in. w obronie Warszawy.

 

W konspiracji od listopada 1939 r., początkowo w tzw. sztabie dywizji Dowództwa Głównego SZP, a po utworzeniu Związku Odwetu (ZO) w kwietniu 1940 r. został dowódcą jednego z dwóch pierwszych patroli ZO w Warszawie. Od połowy 1942 r. po powiększeniu stanu liczebnego patrolu został utworzony Oddział Specjalny „Jana” (OS Jana, „Osjan”), na czele którego stanął jako dowódca. Oddział ten wchodził w skład jednostki dyspozycyjnej ZO pod kolejnymi kryptonimami: „Motor”, „Sztuka”, „Deska” i „Broda”, podległej od końca 1942 r. Kedywowi KG AK. Od grudnia 1943 r. zastępca kpt. Mieczysława Kurkowskiego, dowódcy „Sztuki”, a od maja 1944 r. dowódca „Deski” („Brody”), Oddziału Dyspozycyjnego Kedywu KG AK w sile brygady, w skład którego wchodził m.in. batalion „Zośka”.

 

Należał do Rady Wychowawczej Warszawskich Grup Szturmowych Szarych Szeregów. Planował, organizował i kierował wieloma akcjami dywersyjnymi Kedywu oraz osobiście uczestniczył jako obserwator m.in. w akcjach „Wieniec”, „Polowanie” i „Bielany”.

 

W Powstaniu Warszawskim dowódca „Brody” w składzie Zgrupowania „Radosław” ppłk. Jana Mazurkiewicza na Woli, potem na Starym Mieście, w obronie którego położył znaczne zasługi. Prowadził 1 sierpnia natarcie batalionu „Zośka” na tzw. Twierdzę, szkołę zamienioną na koszary niemieckie przy ul. Okopowej, dowodził przeciwnatarciem części batalionu „Zośka”, w wyniku którego 6 sierpnia odzyskano oba cmentarze na Woli. 26 sierpnia kierował przeciwuderzeniem części „Zośki” i „Czaty” na Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych przy ul. Sanguszki.

 

20 sierpnia mianowany harcmistrzem, a rozkazem z 28 sierpnia awansowany do stopnia majora za wyjątkową odwagę i wybitne dowodzenie.

 

Poległ w nocy z 30 na 31 sierpnia 1944 r. na ul. Bielańskiej w czasie przebijania się oddziałów Grupy „Północ” ze Starego Miasta do Śródmieścia. Pośmiertnie awansowany do stopnia podpułkownika.

 

Pochowany w mogile zbiorowej, wraz z poległymi  z Nim  podczas przebicia, w Kwaterze Batalionu “Zośka” na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie (A20-5-13).

KWESTA ON-LINE